Udar serca. Jak działać w przypadku zawału?

Udar serca może zaskoczyć chorego w różnych miejscach. Niestety często zdarza się tak, że w pobliżu nie ma nikogo, kto mógłby od razu udzielić pomocy. Jeżeli pacjent poczuje, że serce funkcjonuje nieprawidłowo i pojawia się nagłe wyczerpanie, może spodziewać się rychłej utraty świadomości. O niebezpieczeństwie takiej sytuacji nie trzeba nikogo przekonywać – pytanie, jak sobie z nią poradzić i zminimalizować ryzyko zgonu?

Szkodliwy mit: kaszel na udar serca

Wiele osób twierdzi, że skutecznym rozwiązaniem jest stymulacja cyrkulacji krwi poprzez intensywny kaszel. Udar serca oznacza, że do mięśnia sercowego dociera zbyt mało krwi, natomiast głęboki, ciągły kaszel ma podobno powodować nacisk na serce i podtrzymać krążenie, a do tego zaopatrywać w tlen płuca. Niestety jest to mit, który może wyrządzić więcej szkody niż pożytku!

Opisane postępowanie czasem faktycznie doprowadza do przywrócenia sercu właściwej pracy, ale dotyczy to wyłącznie sytuacji, w której (w wyniku zawału) wystąpiło migotanie komór. Pacjenci jednak nie są w stanie sami ocenić, czy mają do czynienia z migotaniem. Jednocześnie w przypadku udaru serca zaleca się zachowanie spokoju i niepodejmowanie intensywnego wysiłku. To oznacza, że w zdecydowanej większości przypadków kaszel może jedynie zaszkodzić!

Jak więc działać? Podczas udaru serca należy jak najszybciej wezwać pogotowie i ułożyć się w wygodnej pozycji czekając na pomoc. Najlepiej dzwonić na numer 112 lub 999.

Udar serca a zawał mięśnia sercowego

Na koniec wyjaśnijmy również wątpliwości natury teoretycznej. Niektóre osoby używają sformułowania udar serca, zapewne poprzez analogię do udaru mózgu. Tymczasem udar w przypadku serca to nic innego jak zawał mięśnia sercowego. Pojęcie udaru (apoplexia) było używane dawniej, zanim odkryto prawdziwe przyczyny tego stanu chorobowego i nazwano go zawałem. Jest więc to po prostu zawał serca. Czasem używa się też sformułowania atak serca.

Udar serca (czy też zawał lub atak) jest chorobą niedokrwienną serca. Powstaje, gdy dopływ krwi do mięśnia sercowego jest znacząco utrudniony lub zahamowany. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn zgonów w Europie. W ostatnich latach można odnieść wrażenie, że większość ludzi umiera z powodu nowotworów, gdyż o walce z rakiem i profilaktyce nowotworowej wiele mówi się w mediach. Tymczasem choroby sercowo-naczyniowe, w tym te związane z niedokrwiennością, są przyczyną zgonu dwa razy częściej niż rak.

Jak rozpoznać udar serca?

Udar serca daje bardzo charakterystyczne objawy. Najbardziej typowy dla zawału serca jest ból w klatce piersiowej o dużym natężeniu. Często jest opisywany przez pacjentów jako ucisk, pieczenie lub dławienie. Ból promieniuje i jest odczuwalny na szerokim obszarze, często sięga aż do lewego ramienia, żuchwy oraz pleców. Stan taki trwa dłużej niż 15 minut. Ból przy udarze serca nie mija również pod wpływem zmiany pozycji czy po odpoczynku. Jego natężenie nie zmienia się znacząco nawet po podaniu nitrogliceryny. Atakowi często towarzyszy poczucie paniki oraz duszności.

Niemniej, zdarzają się sytuacje, w których udar serca przebiega bezobjawowo i dopiero w trakcie diagnostyki innych chorób lub przy kolejnym zawale okazuje się, że pacjent ma za sobą już jeden atak.

Jeżeli ból samoistnie ustąpił po kilku minutach, prawdopodobnie pacjent ma do czynienia z dławicą piersiową. Nie oznacza to jednak, że jego stan jest dobry. W takiej sytuacji również należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem lub wezwać pogotowie.